Gümrük Antrepo Rejimine İlişkin Genel Açıklamalar

Bilindiği üzere gümrük mevzuatına göre herhangi bir yasak veya kısıtlama altında bulunmayan her türlü eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması genel kural olarak benimsenmiş bulunmaktadır.

Uluslararası ticarete konu olan eşyanın, gümrük işlemlerine tabi tutulması kuralının doğal sonucu olarak bazı gümrük rejimlerinin uygulanması gerekmektedir. Gümrük Rejimleri, Gümrükçe Onaylanmış İşlem veya Kullanımlarından en fazla uygulananıdır.  Gümrük mevzuatı hükümlerine göre; eşyanın aşağıda sıralanan 8 gümrük rejiminden birisine tabi tutulması zorunluluğu bulunmaktadır.

• Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi
• Transit Rejimi
• İhracat Rejimi
• Gümrük Antrepo Rejimi
• Geçici İthalat Rejimi
• Dahilde İşleme Rejimi
• Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
• Hariçte İşleme Rejimi

Gümrük Antrepo Rejimi, rejimler arasında en yaygın olarak kullanılanlardan olup, bu yazımızda da bu rejim ile ilgili genel açıklamalarda bulunmak amaçlanmıştır.

Gümrük Antrepo Rejimi, Gümrük Kanunu’nun 93-107. maddeleri ile Gümrük Yönetmeliği’nin 328-348 maddelerinde açıklanmış bulunmaktadır. Bu durum gümrük antrepo rejiminin mevzuatımızda çok geniş bir yere sahip olduğunu göstermektedir.

Gümrük Antrepo Rejimi, özellikle uluslararası ticarete konu olan eşya ile ilgili uygulamalardan ve ihtiyaçtan kaynaklanan bir zorunluluk olarak ortaya çıkmış bulunmaktadır. Yurt dışından gelen eşyanın ihtiyaç oldukça kullanılması ya da eşyanın serbest dolaşıma girmeden önce gümrük mevzuatında elleçleme olarak tanımlanan bazı işlemlere tabi tutulması gibi nedenler antrepo rejiminin gereğini ortaya koymaktadır.

Gümrük Antrepo Rejimine tabi tutulacak eşya, Gümrük Kanunu’nda, ‘’ithalat vergilerine ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmamış ve serbest dolaşıma girmemiş eşya ile gümrük antreposuna alınması halinde ihracata ilişkin önlemlerden yararlanabilecek serbest dolaşımdaki eşya’’ olarak tanımlanmaktadır. Buna göre Gümrük Antrepo Rejimine tabi tutulacak eşya ile ilgili 2 durum söz konusu olmaktadır.

1—-İthalat vergileri alınmamış ve ticaret politikası önlemleri uygulanmamış serbest dolaşımda bulunmayan ithalat konusu eşyanın antrepo rejimine tabi tutulması,

2—-Serbest dolaşımdaki eşyanın gümrük antreposuna konulması halinde, eşyanın ihracatı ile ilgili hükümlerden yararlanılabilecek hale gelmesi,

Dolayısıyla ekonomik etkili bir gümrük rejimi olarak Gümrük Antrepo Rejiminin varlığını zorunlu kılan nedenleri aşağıdaki şekilde sıralamak yanlış olmayacaktır.

• İthal eşyası için serbest dolaşıma girinceye kadar gümrük vergilerini ödememek ve ticaret politikası önlemlerinin dışında kalmak,

• Serbest dolaşıma girmeyen ve bir başka ülkeye transit edilecek eşyayı ithalat vergilerini ödemeden ve ticaret politikası önlemlerine tabi olmadan transit edinceye kadar depolamak,

• Serbest dolaşıma girmemiş ithal eşyasını imalat veya pazarlama aşamasına kadar depolamak veya elleçleme işlemlerine tabi tutmak,

• İhraç eşyasının, daha sonra Türkiye gümrük bölgesini terk etmesi kaydıyla antrepoya alınması ile birlikte ihraç edilmiş gibi saymak,

Gümrük antreposu, gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulduğu belli koşullara haiz açık veya kapalı yerler olduğundan eşyanın gümrük antrepolarına alınmasının, korunmasının, çıkarılmasının belli kuralları vardır. Gümrük antrepolarındaki eşya gümrük gözetimi altında olduğu için buralarda görevli gümrük memurları ve yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri nezaretinde eşya girişi ve çıkışı yapılabilmektedir.

Gümrük Antreposu İle Geçici Depolama Yeri Arasındaki Farklar Nelerdir?

Gümrük antreposu ile geçici depolama yerleri kavram olarak çoğu zaman birbiriyle karıştırılmaktadır. Oysa her iki kavramda işleyiş ve fonksiyon olarak birbirinden farklıdır. Bu farklılıklar aşağıdaki şekilde sayılabilir.

• Eşyanın antrepoya alınma işlemi bir gümrük rejimi ile gerçekleştirilirken, eşya geçici depolama yerlerine bir rejim kapsamında alınmaz. Gümrük Kanunu’nun 47. maddesine göre; eşya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar geçici depolanan eşya statüsünde bulundurulur.

• Gümrük antreposunda bulunan eşya ile ilgili olarak süre sınırı yoktur. Eşya sınırsız süre ile gümrük antreposunda kalabilir. Oysa geçici depolama kapsamında eşya için mevzuat ile öngörülen bağlayıcı ve sınırlayıcı süreler vardır. Gümrük kanununun 46. maddesine göre, deniz yolu ile gelen eşya, özet beyan verildiği tarihten itibaren en fazla 45 gün ve diğer yollarla gelen eşya ise en fazla 20 gün geçici depolama yerinde kalabilir.

• Eşya üzerinde yapılabilecek elleçleme işlemi farklılıklar mevcuttur. Gümrük antreposuna alınan eşya elleçleme işlemine tabi tutulabildiği halde, geçici depolama yerinde bulunan eşya için bu işlem çok sınırlı hallerde uygulanabilir.

Kaç Çeşit Antrepo Tipi Vardır?

Gümrük antrepolarında iki ayrı taraf vardır. Bunlar işleticiler ve kullanıcılar şeklinde adlandırılırlar. İşleticiler, gümrük antreposu işletmesine izin verilen, kullanıcı ise gümrük antrepo rejiminden yararlanan kişilerdir. İşleticiler ve kullanıcılar açısından bakıldığında gümrük antrepoları ikiye ayrılmaktadır.

• Genel Antrepolar: İşleticisi ve kullanıcısının farklı olduğu antrepolardır. Yani bir antrepo işleticisinin antreposunu bir veya daha fazla kişiye kiraya verebildiği antrepolardır. Başka bir deyişle eşyanın konulması için herkes tarafından kullanılabilen yerlerdir.

Genel antrepolarda kendi içinde üç tipe ayrılmaktadır.

1—-A Tipi Genel Antrepolar: Genelde daha büyük ve kapsamlı antrepolardır. Bu antrepolarda stok kayıtları işletici tarafından tutulur. Dolayısıyla eşya ile ilgili sorumluluk da işleticiye aittir.

2—-B Tipi Genel Antrepolar: Bu antrepolara konulan eşyadan kullanıcı sorumludur. Antrepo işleticisi sadece o yeri kiraya veren konumundadır ve dolayısıyla sorumluluğu çok daha sınırlıdır.

3—-F Tipi Genel Antrepolar: Bu antrepoların işleticisi gümrük idaresidir.

• Özel Antrepolar: İşleticisi ve kullanıcısının aynı kişi olduğu antrepolardır. Diğer bir deyişle sadece antrepo işleticisine ait eşyaların konulabildiği yerlerdir.

Özel antrepolarda kendi aralarında üç tipe ayrılmaktadır.

1—-C Tipi Özel Antrepolar: İşleticisi ve kullanıcısı aynı olan antrepolardır. Yani antrepo sahibinin kendi eşyasını koyduğu yerlerdir. Dolayısıyla sorumluluk da aynı kişiye aittir.

2—-D Tipi Özel Antrepolar: İşleticisi ve kullanıcısı aynı olan antrepolardır. Gümrük Kanunu’nun 104. maddesinin 3. fıkrasına göre, eşyanın gümrüğe sunulmaksızın ve beyannamesi verilmeden önce serbest dolaşıma girmek üzere teslim edildiği hallerde, eşyanın antrepoya alındığı tarihteki kıymet, miktarı dikkate alınarak vergiler hesaplandığından, buralara konulan eşya, basitleştirilmiş usul ile serbest dolaşıma sokulabilir.

3—-E Tipi Özel Antrepolar: Burada da işletici ve kullanıcı aynı kişidir. Ürün sahibinin depolama yeri olarak da kabul edilebilir. İzin hak sahibinin depolama yerinin antrepo addedildiği veya depolama yeri olmazsa dahi eşyaya antrepo rejimi hükümlerini uygulandığı özel antrepo tipidir.

Gümrük Antreposu Sayılan Yerler Nelerdir?

Gümrük mevzuatına göre ayrıca bir düzenleme veya işleme gerek kalmadan otomatik olarak gümrük antreposu sayılan yerler de bulunmaktadır. Bunlar;

• Serbest dolaşımda bulunmayan eşyanın sergilendiği fuar ve sergiler,
• Gümrüksüz satış mağazaları (free shop’lar) ve depoları,
• Posta idaresinin sorumluluğu ve gümrüğün denetlemesi altında yabancı menşeli kolilerin konulması için ayrılmış kapalı yerler olarak sayılabilir.

Antrepolara Konulabilecek Eşyalar Nelerdir?

Gümrük antrepolarına, serbest dolaşıma girmemiş eşya ile ihracata bağlı önlemlerden yararlanabilen her türlü eşya konulabilir. Ancak gümrük idaresince mevzuat ve uygulamaları doğrultusunda antrepolara konulacak eşya ile ilgili kısıtlamalar ve sınırlamalar getirilebilir. Özellikle parlayıcı, patlayıcı ve bir arada bulundukları eşya için tehlikeli olan veya muhafazaları özel düzenek ve yapılara gerek gösteren eşyalar ile ilgili sınırlama ve özel düzenlemeler getirilebilir.

Öte yandan Türkiye’ye girmesi veya transiti yasak yabancı ülke eşyası, geçici depolama yerinde süresi dolan eşya, gümrüğe terk edilen eşya, yerli eşyada kullanılması halinde yabancı eşya izlenimi veren zarf, etiket, şerit damga gibi malların gümrük antrepolarına konulması izin gerektirmektedir.

Antrepodaki Eşya Başkasına Devredilebilir mi?

Gümrük antrepolarında depolanan eşya, satış suretiyle başkasına da devredilebilir.

Eşyanın devri ile birlikte gümrük vergileri ile para cezaları da dâhil eşya ile ilgili hukuki sorumluluklar devralana geçer. Devralınan eşyanın beş iş günü içerisinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda devre konu eşya için devralan tarafından yeni bir antrepo beyannamesi verilir. Devir işlemine ilişkin belgeler, eşyanın gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması ya da yeni antrepo beyannamesi verilmesi sırasında gümrük idaresine ibraz edilir. Devredilen eşyanın beş iş günü içerisinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması ya da yeni antrepo beyannamesi verilmemesi halinde bu sürenin aşıldığı tarihten itibaren devralana, aşılan her gün için Gümrük Kanunu’nun 241’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca cezai işlem uygulanır.

Özel antrepoda bulunan eşyanın devrine ilişkin talepler, eşyanın devrini müteakip beş iş günü içinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmak suretiyle antrepodan çıkarılması şartıyla kabul edilir. Belirtilen süre içinde eşyanın antrepodan çıkarılmaması halinde bu sürenin aşıldığı tarihten itibaren antrepo işleticisine ve devralana ayrı ayrı olmak üzere, aşılan her gün için Gümrük Kanunu’nun 241’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlem uygulanır.

Eşya Gümrük Antrepolarında Ne Kadar Kalabilir?

Eşyanın antrepo rejimi altında kalış süresi sınırsızdır.

İstisna olarak Gümrük Müsteşarlığı, özellikle beklemek suretiyle bozulabilecek eşya da dahil olmak üzere eşyanın antrepoda kalabileceği süre konusunda belirleme yapabilir.

Antrepoda bulunan eşyanın gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulması yönünde beyanname tescil ettirilmesi halinde otuz gün içinde işlemlerinin bitirilmesi gerekir.

Antrepoda bulunan eşya için gümrükçe onaylanmış bir işlem ve kullanım tayin edilmesine ilişkin beyannamenin tescilinden itibaren otuz gün içinde işlemleri bitirilmeyen eşya ile, bir süre tayin edilmiş ise bu sürede kaldırılmayan eşya tasfiye edilir.

Ayrıca geçici depolama yerine konulmadan gümrük antrepo rejimine tabi tutulacak eşya antrepo beyannamesinin tescilini müteakip antrepoya alınır. Antrepo beyannamesinin, taşıtın antrepoya gelişini takip eden iki iş günü içerisinde tescil edilmesi gerekir. Gümrük idaresi, sürenin bitiminden önce eşya sahibi ya da taşıyıcı tarafından yapılacak yazılı ve gerekçeli talebe istinaden bu süreyi bir gün uzatabilir. Süresi içerisinde antrepo beyannamesi verilmemesi halinde, antrepoda görevli gümrük memuru veya yetkilendirilmiş gümrük müşaviri tarafından gümrük idaresine bilgi verilir ve bu durumdaki eşya, ilgili gümrük idaresinin denetimindeki en yakın geçici depolama yerine veya geçici depolama yeri yoksa gümrük idaresince uygun görülen yere gönderilir.

Rejimin İhlali Halinde Karşılaşılacak Gümrük Yükümlülüğü Nedir?

Gümrük antrepolarında bulunan eşya, serbest dolaşıma sokulmadığı veya izinsiz olarak çıkarılmadığı sürece gümrük yükümlülüğü doğmaz. Ancak gümrük antreposundaki eşyanın serbest dolaşıma sokulması halinde gümrük yükümlülüğü doğar. Eşyanın vergilendirilmesinde serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihteki vergiler ve diğer mali yükümlülükler dikkate alınır.

Gümrük antreposunda bulunan eşyanın gümrük idaresinin bilgisi dışında gümrük gözetimi dışına çıkarılması halinde rejim ihlal edilmiş sayılır. Gümrük antreposuna konulan eşyanın kayda geçirilmemesi veya antrepolara ilişkin koşullara uyulmaması halinde işletici için idari para cezası uygulanır. Gümrük kanununun 236. maddesine göre ‘’Gümrük işlemlerine başlanmadan veya bu işlemler bitirilip gümrük idaresinin izni alınmadan gümrük antrepoları veya gümrük idaresince eşya konulmasına izin verilen yerlerden kısmen veya tamamen eşya çıkarılması veya buralardaki eşyanın değiştirilmesi ya da yapılan sayımlarda kayıtlara göre eşyanın bir kısmının noksan olduğunun anlaşılması hallerinde, bu eşyanın gümrük vergilerinin yanı sıra gümrüklenmiş değerinin iki katı idari para cezası’’ verilmektedir.

Ayrıca ‘’Gümrük antrepolarında veya gümrük idaresince eşya konulmasına izin verilen yerlerde yapılan sayımlarda kayıtlara göre fazla eşya çıkması halinde, bu eşyanın tasfiyeye tabi tutulmasının yanı sıra, fazla çıkan eşyaya ait ithalat veya ihracat vergileri tutarı kadar para cezası’’ alınmaktadır.

‘’Gümrük  Antrepolarındaki eşyanın, antrepo beyannamesinde beyan edilenden belirgin bir şekilde farklı cinste eşya, (beyan edilenden açıkça farklı olduğu tahlil, teknik inceleme ve araştırmaya gerek olmaksızın kolayca anlaşılabilen ve gümrük vergileri ve/veya ticaret politikası önlemleri açısından farklılık oluşturan eşya) olduğunun tespiti halinde, bu eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı idari para cezası verilmekte, eşyaya el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilmekte ve eşya tasfiyeye tabi tutulmaktadır.

Antrepoya Konulan Eşya İçin Teminat Verilmesi Gerekir mi?

Antrepolara konulan eşya için gümrük vergileri ve ithalat rejimine göre alınması gereken fon tutarı kadar teminat yatırılması gerekmektedir.

Bakanlıkça, antrepolara konulacak eşya için, her bir antrepo bazında,

eşyadan bağımsız olarak ve sabit olmak üzere işletici tarafından 100.000 AVRO teminat verilmesi şartıyla, bu teminata ilave olarak et ve et ürünleri ve riskli eşyada (çay, muz, tütün ve ürünleri, alkollü içkiler, ceviz vb.) eşyaya ilişkin alınması gereken vergilerin %25’i, antrepolara konulacak diğer eşyalar için eşyaya ilişkin toplam vergilerin %10’u kadar olması doğrultusunda talimat verilmiştir. Yani şu anda riskli eşya grubu haricindeki ürünlerde ithalatçı tarafından antrepoya konulan ürüne ait toplam vergilerin % 10’u oranında teminat verilmektedir.

Onaylanmış Kişi Statü Belgesi ve Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası sahibi firmalar C ve E tipi antrepolarında götürü teminat da kullanabilirler.

Sonuç olarak belirtildiği üzere antrepo rejimi, gümrük rejimleri arasında sıklıkla kullanılan rejimlerdendir. Bu nedenle antrepo rejimine ilişkin beyan yapılırken, özellikle, eşyanın belirgin bir şekilde farklı cinste eşya çıkması durumunda karşılaşılacak cezanın çok ağır olduğu unutulmamalıdır. Ayrıca, antrepo beyannamesinin, taşıtın antrepoya gelişini takip eden iki iş  günü içerisinde tescil edilmesi gerektiği, antrepoda bulunan eşyanın gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulması yönünde beyanname tescil ettirilmesi halinde otuz gün içinde işlemlerinin bitirilmesi gerektiği, antrepoda devralınan eşyanın beş iş günü içerisinde gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda devre konu eşya için devralan tarafından yeni bir antrepo beyannamesi verilmesi gerektiği konularında dikkatli davranılmalıdır.